Mars'ta Organik Madde Bulundu

Mars'ta organik madde bulundu-Canlılar? 

NASA, Kızıl Gezegen Mars’ın iç işleyişi hakkında önemli iki çalışmasını açıkladı.Çalışmanın ilkinde, Mars’ın atmosferinde metan gazı bulunduğunu ve neden olarak mevsimsel değişiklikler gösterdiği açıklandı, ikincisinde ise Kızıl Gezegen’de, antik yaşamın kanıtı olabileceği düşünülen organik moleküller içeren 3 buçuk milyar yaşındaki bir kayanın keşfedildiği bildirildi. 

NASA, Kızıl Gezegen'den alınan numunelerde organik maddeler ile gezegenin atmosferinde mevsimsel metan artışı olduğunu belirledi. Bunun Mars'ta yaşamın kanıtı olarak ele alınabileceği belirtildi. Ancak organik maddeler canlı kaynaklı da olmayabilir. 

Bilim insanları, Mars'ta 2012’den bu yana incelemeler yapan Curiosity keşif aracı tarafından Gale Krateri’nin tabanındaki yaklaşık 3,5 milyar yıllık kayalıkta organik maddeler bulunduğunu açıkladı. Araştırmacılar, Mars'ta bulunan organik maddelerin, eski bir yaşam kanıtı, yaşam için bir besin kaynağı ya da yaşam yerine var olan başka bir şey olarak değerlendirilebileceğini belirtti. 

Curiosity tarafından 23 Mayıs 2018'de açılan ve organik maddenin bulunduğu deliği görüyorsunuz.Organik madde 8 Haziranda tespit edildi. 

  NASA'nın California'daki Jet İtki Laboratuvarından Ashwin Vasavada, "Eğer herhangi bir zamanda yaşam vardıysa gelecekteki misyonlarla eski yaşam belirtilerini bulabilme şansı yükseldi." dedi. Diğer yandan, Curiosity, Mars'ın atmosferindeki metanı ölçmek için ayarlanabilir lazer spektrometresini kullandı. Curiosity'nin, Mars atmosferindeki mevsimsel metan artışlarını da doğruladığı bildirildi. Araştırmacılar, biyolojik bir kaynağı göz ardı edemeyeceklerini belirtti. 

   Mars’ta bir zamanlar mikroorganizmaların bulunduğu, hatta hala bulunuyor olabileceği ihtimalini akla getiren yeni bulguların, Kızıl Gezegen'de geçmişte ya da halihazırda bir yaşamın kanıtı olarak ele alınabileceğini bildirildi. 

Fotoğrafta görülen Gale Krateri Curiosity’nin gök bilimcilerin kabuslarına giren zorlu inişi için seçilmiş olan kraterin adı olduğu gibi, keşif aracının da Mars’taki ilk evi. 

   Atmosferdeki metan gazı Mars’ta hayat olasılığını güçlendiriyor; ama kızıl gezegende uzaylı bakteriler aramak uzun ve zorlu bir süreç olacak. NASA Mars’taki metanın kaynağını henüz tespit edemedi. Bildiği tek şey, atmosferdeki metan oranının yazın 3 katına çıkarak milyonda 0,65 birime ulaştığı ve kışın azalarak milyonda 0,24 seviyesine gerilediği. 

  Aslında metan gazının kaynağını dolaylı olarak biliyor NASA: Örneğin, sıcak yaz mevsiminde yeraltındaki su buzunun çözüldüğünü fark ettiler. Buna bağlı olarak da buza sıkışmış olan metan atomlarının serbest kalarak yüzeye püskürdüğünü gözlemlediler. Bilmedikleri nokta, metanın yeraltında su kaynaklarıyla nasıl etkileşime girdiği ki bu da yeraltındaki metan oranını belirleyecek. 

METAN HAYAT GÖSTERGESİ OLABİLİR Mİ?

Dünya’da metan gazını daha çok metan soluyan bakteriler üretiyor. Bu durumda Mars toprağının korunaklı, sulak ve nispeten sıcak alt kesimlerinde çok sayıda bakteri yaşıyor olabilir. Mars yüzeyinde sıvı su olmadığı için bugün kızıl gezegende hayat varsa yeraltında yaşıyor olmalı. Nitekim NASA’nın California’daki Jet İtki Laboratuarı’nda araştırmalarını sürdüren Christopher Webster ve ekibi, metan gazının yeraltındaki Mars suyuyla etkileşime girdiği kanısında: “Kimyada kafes bileşikleri, yani klatrat dediğimiz bir şey var. Bu moleküler kafesler metan atomlarını su buzunun; yani mikroskobik su kristallerinin içine hapsediyor olabilir. Tabii yüzeye yakın olan su buzu yazın çözülünce metan da serbest kalıyor.” Üstelik Webster’a göre, metan 3 milyar yıl önce Mars’ın atmosferini kaybederek kurumaya başladığı dönemden kalmış olmak yerine, günümüzde oluşuyorsa Mars’ta hayat ihtimali de güçleniyor.  

PEKİ BUNU NASIL ANLARIZ?

 Çok dikkatli olarak: Örneğin Mars atmosferine karışan metan tahminlerden yüksek çıkarsa bu durum metanın organik kaynaklı olabileceğini gösterir. Sonuçta inorganik süreçlerle metan üretmeniz 1 milyar yıl sürebilir; ama bakteriler çok kısa sürede oldukça fazla metan üretecektir. 

Organik Moleküllerin Kaynağı Nedir? 

 Organik moleküller karbon ve hidrojen içerir; ayrıca oksijen, azot ve başka elementler de içerebilirler. Yaygın olarak canlılık ile ilişkilendirilseler de, organik moleküller biyolojik olmayan süreçler sonucunda da oluşabilir. O nedenle organik moleküller, yaşamın kesin işareti sayılamaz. NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nden Jen Eigenbrode, Merak'ın organik moleküllerin kaynağını belirlemiş bulunmadığını vurguluyor. Elde edilen bulguların antik Mars yaşamının bir kaydı veya canlıların yiyeceği mi, yoksa canlılığın yokluğunda mı oluşmuş olduklarının anlaşılmasının, Mars koşullarına ve süreçlerine ilişkin önemli kimyasal ipuçları vereceğini ekliyor. 

   Mars yüzeyi günümüzde yaşanması çok güç bir yer olsa da, uzak geçmişte Mars ikliminin, yüzeyde sıvı su birikmesine izin vermiş olduğuna ilişkin açık kanıtlar var. Merak'ın aldığı veriler, milyarlarca yıl önce Gale Krateri'nde bulunan bir su gölünün, kimyasal yapı taşları ve enerji kaynakları da dahil, yaşam için gereken tüm bileşenlere sahip olduğunu ortaya koyuyor. 

Toprak İncelemeleri

 Merak, Mars toprağındaki organik maddeleri bulabilmek için Gale Krateri'ndeki dört ayrı bölgede bulunan ve kiltaşı (İng. mudstone) olarak bilinen tortul kayaçları deldi. Bu kiltaşı, milyarlarca yıl önce, antik gölün tabanında biriken çökeltilerden yavaş yavaş oluşmuş. Kaya örnekleri, onları 500 santigrat dereceye kadar ısıtmak ve organik molekülleri pudralaşan kayadan serbest bırakmak için bir fırını olan SAM cihazı ile analiz edildi. SAM, kiltaşı örneğinden çıkan küçük organik moleküllerde ölçümler yaptı. Bunlar kolayca buharlaşmayan daha büyük organik moleküllerin parçalarıydı. Parçalardan bazıları sülfür içeriyordu. Eigenbrode, araba lastiklerini daha sağlam yapmak için kullanılan sülfürün, bu moleküllerin de korunmasına yardım etmiş olabileceğini düşünüyor. Sonuçlar ayrıca yaklaşık olarak milyonda 10 mertebesinde karbon derişimlerine işaret etti. Bu, Mars meteoritlerinde gözlemlenen miktara yakın ve Mars yüzeyinde yapılan daha önceki karbon algılamalarından 100 kat daha büyük bir oran. Moleküllerden bazılarının tiyofen, benzen, tolüen ve propan veya bütan gibi küçük karbon zincirleri de içerdikleri saptandı. 

Metan Düzeyi ve Mevsimler 

 Curiosity (Merak'ın) diğer önemli keşfi olan atmosferdeki metan düzeyinin mevsimsel değişimi ise SAM (İng. Sample Analysis at Mars) adı verilen cihazla gerçekleştirildi. Su-kaya kimyası metan üretmiş olabilir; ama bilimciler biyolojik köken olasılığını da saf dışı bırakamıyor. Metan daha önce Mars atmosferinde büyük, öngörülemez bulutlar biçiminde saptanmıştı. Yeni verilere göre, Gale Krateri'ndeki düşük metan düzeyleri, ılık yaz aylarında hep zirveye ulaşırken, her yıl kışın azalıyor. Karbon içeren bu gaz çok önemli, çünkü Dünya'daki metanın büyük bölümü, oksijen fakiri çevrelerde yaygın görülen metanojen mikroplar tarafından üretiliyor. Ama elbette bunun anlamı, Mars'taki metanın da kesinlikle Marslı mikroplar tarafından üretildiği demek değil. Ayrıca metan morötesi ışınım ile çabucak parçalandığı için Mars'ta keşfedilen gazın yakın zamanda salınmış olduğu anlaşılıyor. Yani salınım nedeni her ne ise bunun devam eden bir süreç olduğu söylenebilir. NASA Jetli Sürüş Laboratuvarı'ndan Chris Webster, bunun metan öyküsünde saptanan ilk yinelemeli olay olduğunun altını çiziyor. Bunu fark edebilmelerini de, Merak'ın uzun süredir çalışmakta olması sayesinde, mevsimsel şablonları görebilmelerine bağlıyor. 

 Sonuç olarak; Mars’ta canlılık araştırmaları, astrobiyologları oldukça heyecanlandırıyor. Biyokimya ve canlılık ilişkisi bizi sonuca götürecek.  

Yazar=Alp B.

Kaynaklar= 

https://bilimfili.com/mars-yuzeyinde-organik-madde-bulundu 

https://www.yenisafak.com/teknoloji/marsta-organik-madde-bulundu-3356817 

-Phys.org, "NASA finds ancient organic material, mysterious methane on Mars" https://phys.org/news/2018-06-nasa-ancient-material-mysterious-methane.html 

 -C.R. Webster el al., "Background levels of methane in Mars' atmosphere show strong seasonal variations," Science (2018). http://science.sciencemag.org/cgi/doi/10.1126/science.aaq0131 

-https://khosann.com/curiosity-marsta-organik-molekuller-buldu/