Çölyak Hastalığı Nedir Ne Yemeli

 ÇÖLYAK HASTALIĞI VE GLUTENSİZ LOKMA

Çölyak Patolojisi

Çölyak Hastalığı Nedir

Besin intoleransıdır. Buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi gluten içeren tahılların yenmesi sonucu ince bağırsakta otoimmun mekanizma ile inflamasyon oluşur. T hücreler görev alır. Genetik yatkınlık söz konusudur. Homozigot DQ2 ve DQ8 geni taşıyan kişiler yüksek risklidir.

Çölyak Belirtileri

Huzursuzluk, Yorgunluk, Dikkat eksikliği, Duygu dalgalanmaları, Sinirlilik, Gecikmiş ergenlik, Adet düzensizlikleri, İştahsızlık, Bulantı, Kusma, Karın ağrısı, İshal, Kabızlık, B12 vitamin eksikliği, Kansızlık, Kilo kaybı, Boy kısalığı, Çomak parmak, Büyümenin durması gibi belirtiler görülür. Çölyak hastası bu belirtilerin hepsini göstermeyebilir. Bazı semptomlar çok nadirdir. En yaygın olanlar sindirim sistemi ile ilgili olan besin emilim yetersizliği, kilo kaybı, kusma, bulantı, iştahsızlık gibi belirtilerdir.

Çölyak Histolojisi 

Histolojisinden önce patofizyolojisine bakacak olursak besinlerle alınan gluten, ince barsakta gliadin molekülüne parçalanır. Gliadin molekülü ince bağırsakta HLA DQ2 veya HLA DQ8 taşıyan hücrelere(lamina propriada doku transglutaminazı taradından deamine edilen antijen sunan hücreler) bağlanır. Gliadin T hücre reseptörü aracılığı ile CD 4 t hücrelerine sunulur. Bu durum sitokin salınımını uyarır ve sitokin salınımı ve intraepitelyal lenfosit artışı sonucunda kript hiperplazisi ve düz mukoza olarak tanımlanan villus atrofisi olur.

Çölyak Tanı

Çölyak hastalığı tanısı konan hasta sıkı bir diyete gireceğinden tanısı kesin olarak konmalıdır. Kesin tanı kan plazmasında saptanan antikorlar ardından biyopsi işlemidir. Anti gliadin antikorları anti endomizyum ve anti transglutaminaz antikorları araştırılır. Bunlardan en az birinin pozitif olması durumunda ince bağırsak biyopsisi yapılır. Histolojik incelemede düz bağırsak var ise çölyak tanısı konur.

Çölyak Tedavisi

Kesin sonuç veren tek tedavi yöntemi glutensiz diyettir. Diyete başlanması ile 24 saatte düzelmeler görülür. İştah açılır, birkaç ayda kilo alımı olur ve çocuklarda 3-6 ay yetişkinlerde 1-2 yıl süreyle tamamen iyileşme görülür. Glutensiz diyet bırakılmamalıdır, aksi takdirde semptomlar yeniden görülür. Bahsedilen iyileşme vücuda alınan tüm besinlerin tamamının emilmesi ve hiçbir semptomun görülmemesidir. Peki Glutensiz diyet nasıl olacak dediğini duyar gibiyim.

Glutensiz Diyet

Birçok medeniyet buğday, arpa, çavdar veya yulaf tüketmekte ve bunu mutfaklarında eksik etmemektedir. Tabi böyle olunca hiçbir şey yemeyecek miyim diyebilirsiniz. Güzel olan şu ki Gluten içeren ve içermeyen besinler kesin olarak biliniyor. Eczanelerde glutensiz ürün diye temin edebilir veya marketlerde Üzerinde glutensiz sembolü olan gıdaları alabilirsiniz. Şaşıracaksınız ama Çölyak hastaları için makarna bile var.

Kuru baklagillerden hepsi güvenlidir, içeceklerden ise sadece boza yasak diğerleri içilebilir.

Tahıllar

Güvenli 

Pirinç
Pirinç unu 
Nişasta
Kara buğday   
Mısır ile yapılmış yiyecek ve ekmek
Özel glutensiz unla yapılmış ekmek
Darı
Keten bitkisi
Soya fasulyesi
Patates unu

Riskli 

Paketlenmiş patates cipsi
Şişirilmiş pirinç
Mısır çevirmesi

Yasak

Çavdar, Bulgur
Buğday,Yulaf,Arpa
Çorba, Kepek,
Bisküvi
Malt, Pasta, Börek

Et

Güvenli                     
Hepsi

Riskli   

Önceden pişirilmiş et
Konserve et
Et veya balık bazlı hazır gıdalar
Dilimlenmiş soğuk et ve sosisler

Yasak

Ekmeklenmiş köfte
Unla kızartılmış balık
Bulgurlu kıymalı yemek

Yağ ve Çeşniler

Güvenli  

Tereyağı                                       
Margarin ve bitkisel yağlar
Sirke, Salamura,Turşu, Limon ve
Baharat az tüketilmesinde fayda vardır

Riskli   

Kabartma tozu 
Hazır soslar
Bulyon küp, Et suyu
Tat vericiler   

Yasak

Ketçap, Hazır salça
Çok yağ katılmış yiyecek
Fıstık, Badem
Kaymak, Fındık

Yeni doğanlara 18 ay boyunca inek sütü vermeyin Çünkü 18 aydan önce verilen inek sütünün çölyak hastalığı için risk faktörüdür. Gözardı etmeyin Dünyanın bizlere sunmuş olduğu nimetlerden çocuklarımızı muaf tutmayalım. Sağlıcakla kalın